Met de invoering van de Omgevingswet staan gemeenten voor de taak een veilige en gezonde fysieke leefomgeving te borgen in het omgevingsplan. Externe veiligheidsrisico’s, zoals aardgasbuisleidingen, transport van gevaarlijke stoffen en risicovolle bedrijven, spelen hierbij een belangrijke rol. Ook de energietransitie brengt nieuwe veiligheidsvraagstukken met zich mee. In opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat organiseerden we in samenwerking met AVIV kennissessies voor gemeenten over de zogenoemde ‘aandachtsgebieden’.
Sinds de inwerkingtreding van de Omgevingswet leven er veel vragen bij gemeenten over het werken met aandachtsgebieden. Om deze reden zijn in opdracht van het ministerie van I&W door ons voorlichtingssessies georganiseerd. Voor wie nog niet bekend is met de aanduiding ‘aandachtsgebieden’, dit zijn gebieden rond activiteiten met gevaarlijke stoffen die op een kaart kunnen worden weergegeven. Ze geven aan waar mensen binnenshuis, zonder aanvullende maatregelen, mogelijk onvoldoende beschermd zijn tegen de effecten van incidenten met gevaarlijke stoffen.
Gemeenten worstelen met het vastleggen van aandachtsgebieden in het omgevingsplan. Er zijn geen standaardoplossingen of voorbeelden, waardoor elke gemeente zelf moet bepalen welke regels voor welk gebied gelden. Dit maakt het lastig. Met de Omgevingswet is er op het gebied van externe veiligheid het een en ander veranderd. Zo wordt nu het ‘Ja, mits-principe’ gehanteerd, wat inhoudt dat ontwikkelingen in principe zijn toegestaan, tenzij vooraf specifieke beperkingen zijn vastgelegd. Dit vraagt van gemeenten dat zij al in een vroeg stadium keuzes maken om ongewenste situaties later te voorkomen.
Een tweede verandering is dat de bestaande risico’s in aandachtsgebieden (brand, explosie en gifwolk) duidelijk zichtbaar zijn. Bij het nieuwe beleid is het belangrijk dat met één klik op de kaart zichtbaar is welke risico’s er zijn en hoe groot de mogelijke effecten kunnen zijn. De risico’s zelf zijn niet veranderd, maar de manier waarop ze zichtbaar zijn, is aangepast. Aandachtsgebieden leiden niet automatisch tot een verbod op ontwikkeling, maar vragen wel om extra aandacht voor externe veiligheid bij de besluitvorming.
Een derde verandering onder de Omgevingswet is dat je als gemeente in het omgevingsplan voorschriftengebieden moet aanwijzen voor zeer kwetsbare gebouwen binnen aandachtsgebieden voor brand of explosie. In deze gebieden gelden aanvullende bouwkundige eisen uit het Besluit Bouwwerken Leefomgeving (Bbl), die van toepassing zijn op nieuwbouw. Gedurende het overgangsrecht kan dit via een BOPA worden geregeld, maar zodra het nieuwe omgevingsplan vanaf 2032 in werking treedt, is dat niet meer mogelijk. Dan moet een voorschriftengebied altijd in het omgevingsplan worden aangewezen.
Door deze inzichten toe te passen, kun je als gemeente een stevig fundament leggen voor de implementatie van de Omgevingswet. Wil je hier meer over weten? Neem dan contact op met Sem Veeger, dan kijken we graag met je hoe we veiligheid, duurzaamheid en maatschappelijke doelen ook in jouw gemeente effectief kunnen combineren.
Sem Veeger