Noord/Zuidlijn geopend

Geplaatst op 21 juli 2018

AT Osborne kijkt met trots terug op haar bijdrage aan de nieuwe metrolijn. De Noord/Zuidlijn verbindt vanaf 22 juli 2018 Amsterdam Noord met station Zuid via de Amsterdamse binnenstad. De bevolking heeft 15 jaar geduld moeten hebben, maar het resultaat is het wachten zeker waard geweest. De metrolijn maakt de stad niet alleen veel beter bereikbaar, maar is voor de reizigers ook een nieuw museum, waarin Amsterdamse historie en cultuur in tentoongesteld wordt. Zo is er onder andere een portret van Ramses Shaffy te bewonderen op station Vijzelgracht en zijn er 10.000 archeologische vondsten tentoongesteld op station Rokin.

Onze betrokkenheid
AT Osborne raakte al 1997 betrokken bij dit spraakmakende project, door het geven van organisatieadvies.  Vanaf 2005 hebben verschillende collega’s functies binnen de projectorganisatie bekleed. De betrokkenheid van AT Osborne intensiveerde in 2008. Onze toenmalige collega Peter Dijk werd toen aangesteld als projectdirecteur. Een woelige periode, want daags na zijn aanstelling verzakte voor de tweede maal huizen aan de Vijzelgracht. Het resulteerde in de stillegging, het aftreden van wethouder Herrema en de instelling van de commissie Veerman. Een strategische heroriëntering volgde en de scope van het project werd uitgebreid van aanleg van infrastructuur naar de oplevering van een werkend vervoersysteem.

Een passende strategie
De verbinding met de Amsterdamse bevolking moest intensiever. Dit vroeg om een verandering van de cultuur binnen het project en nadrukkelijke sturing op reputatie van de projectorganisatie. Trajecten waarvan de complexiteit zit in de implementatie. Oude gedragspatronen moesten worden doorbroken. Dit vroeg ook om intensievere samenwerking met opdrachtnemers. Zeker in de binnenstad, waar inmiddels collega’s Bastiaan Sommeling, Joost Beljon, Pelle de Wit onder leiding van collega Gerard Scheffrahn werkte aan de ruwbouw van de stations De Pijp, Vijzelgracht en Rokin.

Zoeken naar tegenspraak
AT Osborne is vanaf 2007 betrokken geweest bij de organisatieontwikkeling van de Noord/Zuidlijn. Eerst in 2007 bij de reorganisatie van Projectbureau naar Projectorganisatie. Daarnaast heeft zij de afdeling Kwaliteit & Organisatie en de afdeling projectbeheersing opgezet en bemenst. Hier werkten collega’s Pau Lian Staal-Ong, Eddy Westerveld en Frank Jacobsen aan de ontwikkeling en implementatie van een kwaliteitssysteem voor de projectorganisatie. Hiermee werd de werkwijze van de organisatie duurzaam vastgelegd. Vanuit de afdeling K&O werd daarnaast ook het auditprogramma uitgevoerd, met als doel om potentiele organisatieverbeteringen te identificeren. Eén van de geleerde lessen was immers: zoek naar tegenspraak.

Civiele hoogtepunten
In de loop van de jaren keerde de rust binnen het project terug. De tunnel was zonder grote problemen onder de Amsterdamse binnenstad geboord. Op indrukwekkende wijze werden tunnelelementen onder het IJ en Amsterdam Centraal afgezonken. Het vertrouwen in de projectorganisatie nam toe en de prognoses bleven binnen het herijkte budget.

Afbouw en commissioning
In 2011 startte de afbouwfase. Geleerd van de ruwbouwfase waren 7 D&C / DCM contracten opgesteld en in de periode 2011 – 2014 aanbesteed. Deze fase bleek nieuwe uitdagingen te bevatten. Het komen tot een integraal werkend systeem bleek een complexe opgave. Een opgave waarin collega’s Timon Bruggema, Eddy Westerveld, Pelle de Wit, Brent Elemans, Anne Beekers, Marieke Hietbrink, Jack Rouwendaal, Gert-Jan Trouwborst, Paul Brinkman, Eelco Sneep en Gerard Scheffrahn hun tanden hebben gezet. In rollen variërend van begeleiding van de kunstenaars, contractmanagement, adviseur systeemintegratie tot aan directeur uitvoering.

“De uitdagingen in dit project waren per fase heel verschillend.”

Trots op onze bijdrage
“De uitdagingen in dit project waren per fase heel verschillend,” zegt Gerard Scheffrahn, voormalig contractmanager Diepe Stations, Directeur Uitvoering en Programmamanager implementatie. “Tijdens de ruwbouw lag de nadruk op het management van de risico’s die gepaard gaan met het maken van bouwwerken tot 30 meter diep in de binnenstad van Amsterdam én op het winnen van het vertrouwen in de omgeving. Tijdens de bovenbouw stonden we voor de opgave om 4 aannemers intensief met elkaar te laten samenwerken. We hebben tijdens de uitvoering een aanpak ontwikkeld, waarin gezamenlijk leren centraal stond. Gezamenlijke bonussen zorgden ervoor dat we ook in moeilijke tijden aligned bleven. Een aanpak die uitstekend heeft gewerkt. Na deze fase werd ik medio 2017 gevraagd om bij de toekomstige exploitant GVB de laatste fase van implementatie te leiden. Hiervoor moest ik een andere bril opzetten om naar mijn eigen werk te kijken. Heel leerzaam,” aldus Scheffrahn.

Ook Pelle de Wit, manager commissioning, kijkt met voldoening terug: “in de gezamenlijke aanpak die we met de opdrachtnemers bedachten, kreeg het Tunnel Coördinatie Centrum (TCC) een centrale plaats. Het TCC coördineerde werkzaamheden, zag toe op de veiligheid en regelde het beheer en onderhoud. Het groeide uit van een aantal mensen tot uiteindelijk 80 man, vanuit alle betrokken organisaties. Het was voor mij een eer om deze organisatie te mogen leiden”.

Releasemanager Jack Rouwendaal: “als releasemanager kon ik me concentreren op het halen van een specifieke mijlpaal. Mijn team bestond uit medewerkers van opdrachtgevers- en opdrachtnemerszijde. Wat ik aan mijn taak aantrekkelijk vond, is dat ik zowel mijn conceptuele capaciteiten als mijn praktisch inslag goed kon gebruiken.”

Feiten en cijfers

De route
Met de komst van de Noord/Zuidlijn kunnen reizigers in 16 minuten van Amsterdam Noord naar Station Zuid reizen. Zij hoeven niet lang te wachten: elke zes minuten rijdt er een metro. De gemiddelde snelheid is 37 kilometer per uur, inclusief stoppen, in- en uitstappen. De maximum snelheid op het traject is 80 kilometer per uur. Ter vergelijking: de tram in Amsterdam rijdt met een gemiddelde snelheid van 12 km/uur door de binnenstad.

De metro’s en de stations
De metro’s die rijden, zijn de hoogste ter wereld (230 centimeter hoog) en zijn 116 meter lang. Het zijn de eerste metro’s van Europa die volledig zijn voorzien van ledverlichting. Er is ruimte voor ongeveer 960 passagiers. Er zijn 24 hoge dubbele deuren (208cm) per zijde. Geen enkele metro of trein in Nederland kent zoveel deuren.

Op alle nieuwe stations van de Noord/Zuidlijn zijn monumentale kunstwerken geplaatst. Uitgangspunt was kunst die inspireert, een reactie teweegbrengt en waar Amsterdammers een goed gevoel bij krijgen.

De bouw

  • In totaal is er 1.508.920 ton (anderhalf miljard kilo) beton gebruikt voor de Noord/Zuidlijn, gelijk aan het gewicht van 207 Eiffeltorens of 29 Titanics;
  • Er is 119.626.655 kilo staal gebruikt, het gewicht van 16 Eiffeltorens of 2 Titanics;
  • Er zijn 92 Roltrappen, 4 rolpaden, 27 liften;
  • Er zijn 4 tunnels afgezonken, drie in het IJ van elk 141 meter lang, één onder Amsterdam Centraal van 136 meter lang;
  • De tunnel onder het Amsterdam Centraal is de eerste tunnel ter wereld die onder een gebouw is afgezonken;
  • Het diepste punt van de geboorde tunnel ligt onder de muntbrug, bijna 34 meter diep;
  • Het diepste constructiepunt betrof het boren van de nieuwe funderingspalen onder Amsterdam Centraal met een diepte van 61 meter onder NAP.