AT Osborne en Rebel starten onderzoek naar clusteraanpak collectieve warmte

Het ministerie van Klimaat en Groene Groei (KGG) heeft AT Osborne en Rebel gevraagd een nieuw instrument te ontwikkelen dat de opschaling van collectieve warmtenetten moet versnellen. Het onderzoek richt zich op grote, gemeentegrensoverstijgende warmtesystemen: de zogeheten warmteclusters. Juist in deze gebieden ligt veel potentie om in korte tijd grote aantallen woningen en gebouwen aan te sluiten.

Het onderzoek verkent een nieuwe manier om warmteprojecten in clusters aan te pakken. Die aanpak moet ervoor zorgen dat er in specifieke gebieden écht stappen worden gezet, onder meer door het sluiten van clusterdeals die de aanleg van aansluitingen versnellen. Tegelijkertijd levert het onderzoek inzichten op waarmee het Rijk kan werken aan een landelijk instrument dat duidelijkheid en voorspelbaarheid biedt. Zo weten overheden, warmtebedrijven en investeerders beter waar ze aan toe zijn – ook op de lange termijn.

Compleet pakket

Een clusterdeal is veel meer dan een los projectbudget. Het is een compleet pakket van financiering én afspraken tussen het Rijk, regio’s, warmtebedrijven, netbeheerders en woningcorporaties over hoe een warmtesysteem in een gebied wordt uitgerold. Door die gezamenlijke aanpak ontstaat rust, duidelijkheid en schaalvoordeel. Dat maakt het mogelijk om efficiënter te werken en de kosten voor warmte omlaag te brengen.

Versnellen

De urgentie is groot. In 2050 moet de gebouwde omgeving CO₂-neutraal zijn, en collectieve warmte speelt daarin een belangrijke rol. Terwijl nu nog maar zo’n zeven procent van de huishoudens is aangesloten, moet dat aandeel groeien naar ongeveer een derde. Vooral in de bestaande bouw komt die groei lastig van de grond, onder meer door ingewikkelde regels en praktische knelpunten. Met dit onderzoek wil het ministerie de warmtesector en lokale overheden helpen sneller vooruit te komen, met duidelijke afspraken en een financieel kader dat voor langere tijd zekerheid biedt.

‘Het mooie is dat we niet alleen een theoretisch model ontwikkelen, maar in echte warmteclusters toetsen wat werkt. Zo leren we, scherpen we bij en maken we direct meters’

Overal toepasbaar

Het onderzoek loopt tot in de eerste helft van 2026 en wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met RVO, VRO en KGG. De aanpak wordt getest en aangescherpt aan de hand van één of meer voorbeelden uit de praktijk, maar is uiteindelijk bedoeld om in heel Nederland toepasbaar te zijn. Provincies en regio’s worden daarom uitgenodigd om kansrijke warmteclusters aan te dragen.

Vrouw op laptop in de natuur

Toetsen wat werkt

“Als we de warmtetransitie echt willen opschalen, moeten we voorbij losse projecten durven denken”, zegt Lexje Rietveld, manager team gebiedsontwikkeling en energie bij AT Osborne. “Met deze opdracht kunnen we samen met Rebel en KGG onderzoeken hoe clusterdeals zorgen voor langjarige zekerheid. Voor overheden die willen verduurzamen, voor warmtebedrijven die willen investeren en voor bewoners die duidelijkheid willen. Het mooie is dat we niet alleen een theoretisch model ontwikkelen, maar in echte warmteclusters toetsen wat werkt. Zo leren we, scherpen we bij en maken we direct meters met nieuwe warmtenetten.”

Samenwerking

In het onderzoek brengen we onze ervaring in met warmtenetten, contractering en strategieontwikkeling voor publieke en semipublieke opdrachtgevers in. Het team wil samen met de sector de clusteraanpak verder vormgeven en roept organisaties op hun kennis en praktijkervaring te delen. Warmtebedrijven, gemeenten, provincies, woningcorporaties, netbeheerders en investeerders worden daarom actief benaderd om mee te denken over deze nieuwe aanpak.