Overheidsconsultatie: nieuwe methodiek voor samenwerking én maatschappelijke versnelling

De druk op overheden neemt toe. Klimaatdoelen moeten worden gehaald, stikstofproblematiek vraagt om ruimtelijke keuzes, en de energietransitie vraagt om tempo én draagvlak. Tegelijkertijd zit er in de samenleving veel innovatieve denkkracht. Hoe zorg je dat die energie en ideeën daadwerkelijk bijdragen aan beleid én uitvoering?

Eind 2021 startte een traject waarin AT Osborne, samen met RVO, de Topsector Energie, TNO Vector en Prismatica een nieuwe aanpak ontwikkelde: Overheidsconsultatie. Tom Boucherie, adviseur gebiedsontwikkeling en energie, vertelt over het hoe en waarom van deze methodiek.

Waarom is deze methodiek ontwikkeld?

“We zitten in een tijd van grote opgaven die gelijktijdig op ons afkomen: klimaat, stikstof, woningbouw, energie. Die vragen om snelheid, maar ook om zorgvuldigheid. En vooral: om samenwerking. Overheden kunnen dit niet alleen. Er zijn veel initiatieven in de samenleving – bij bedrijven, coöperaties, maatschappelijke organisaties – die waardevol zijn, maar nu vaak niet goed worden ingebed in beleid. Met Overheidsconsultatie hebben we een manier ontwikkeld om die werelden bij elkaar te brengen.”

Wat houdt de methodiek precies in?

“Het is een gestructureerde manier om als overheid en gebiedspartijen samen op te trekken. In een Overheidsconsultatie kunnen gebiedspartijen de overheid consulteren met de vraag of deze wil meewerken aan hun initiatief. Maar het werkt ook andersom: de overheid kan zelf aangeven dat ze openstaat voor ideeën vanuit het gebied. Zo ontstaat een tweezijdig proces dat gericht is op gezamenlijke uitvoering.”

Wat is het onderscheid met bestaande instrumenten?

“Het is geen juridische marktconsultatie of vervanging van een aanbesteding. Overheidsconsultatie is een manier van samenwerken, een methodiek die helpt om maatschappelijke initiatieven en beleidsdoelen op elkaar af te stemmen. Denk aan een soort navigatie-instrument dat helpt om het gesprek te structureren, afspraken te maken en gezamenlijke plannen uit te voeren. Met oog voor de lange termijn.”

Waarom is dat zo belangrijk in deze tijd?

“Omdat de maatschappelijke urgentie vraagt om structurele samenwerking. We moeten af van ad-hoc en versnipperd beleid. Wat nu nodig is, is systeemdenken. Met Overheidsconsultatie kun je letterlijk samenhang brengen: tussen beleidsterreinen, belangen, organisaties én schaalniveaus. Zo ontstaan initiatieven die niet alleen één probleem oplossen, maar meerdere tegelijk. Dat is meervoudige waardecreatie – en dat is waar we naartoe moeten.”

Wat vraagt dit van overheden?

“Ruimte durven geven aan initiatieven uit het gebied. Maar ook: de bereidheid om anders te kijken naar je eigen rol. Niet alleen als opdrachtgever of beleidsmaker, maar ook als samenwerkingspartner en versneller. Die houding is essentieel om als overheid relevant en wendbaar te blijven.”

Is de methodiek al toegepast in de praktijk?

“Ja, in verschillende casussen hebben we de aanpak getest en verfijnd. Samen met RVO, Topsector Energie en andere partners is de methodiek doorontwikkeld tot een praktisch toepasbare werkwijze. We hebben nu een helder proces, inclusief stappenplan, concrete voordelen en handvatten voor implementatie. Maar het is geen rapport dat je leest en weglegt – het is een uitnodiging om in beweging te komen.”

Wat is de belangrijkste boodschap aan gemeenten en provincies?

“Als je als overheid te maken hebt met complexe opgaven én met initiatiefkracht in het gebied, dan is Overheidsconsultatie het instrument om die twee bij elkaar te brengen. Het helpt je om niet alleen beleid te maken, maar ook écht maatschappelijke impact te realiseren.”

Wil je weten hoe Overheidsconsultatie werkt of ben je benieuwd wat deze aanpak kan betekenen voor jouw gebied? Voor vragen of begeleiding kun je contact met ons opnemen. Meer informatie vind je in de flyer of lees het volledige rapport. 

Neem contact op

Wil je weten hoe Overheidsconsultatie werkt of ben je benieuwd wat deze aanpak kan betekenen voor jouw gebied?

Neem contact op

Tom Boucherie

adviseur gebiedsontwikkeling en energie